4 ทักษะการเรียนรู้ (Learning Skills) ที่สำคัญสำหรับผู้เรียน

  • การคิดเชิงวิพากษ์ (Critical thinking) ไม่เชื่อข้อมูลข่าวสารที่ได้รับรู้โดยทันที รู้จักตั้งข้อสงสัยและคำถาม
  • การสื่อสารความคิดต่าง (Communication) สามารถสื่อสารความคิดที่แตกต่างให้เข้าใจด้วยเหตุผลที่ดี
  • การทำงานร่วมกัน (Collaboration) สามารถทำงานเป็นทีม รู้จักถกเถียง เจรรา ต่อรอง หาข้อยุติและร่วมมือกันทำงาน
  • การสร้างนวัตกรรม (Innovation) สามารถคิดสร้างสรรค์และสร้างนวัตกรรม อันเนื่องจากการทำงานเป็นทีม
 ทักษะชีวิต (Life Skills)
  • รู้จักกำหนดเป้าหมายและวางแผน รู้จักวางแผน มองไปข้างหน้า และรู้เป้าหมายของชีวิต
  • รู้จักค้นหาทางเลือก ค้นหาทางเลือกที่มีมากกว่า 1 ทางเลือกเพื่อมุ่งไปสู่เป้าหมายที่วางไว้
  • รู้จักตัดสินใจ กล้าตัดสินใจเพื่อเลือกหนทางไปสู่เป้าหมาย
  • รู้จักรับผิดชอบต่อการกระทำของตนเอง มีความรับผิดชอบต่อการกระทำของตนเองไม่โวยวางหรือโอดครวญ ว่าเป็นความผิดของผู้อื่น รู้จักทบทวนและรับผิดชอบในสิ่งที่ตนเองทำ
  • รู้จักยืดหยุ่น หากเป้าหมายแรกที่วางไว้ผิดพลาดจะกลับไปวางแผน และมองหาทางเลือกใหม่เพื่อตัดสินใจ
 ทักษะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ (IT Skills)
  • รู้จักเสพข่าวสาร สามารถบริหารเวลา และชนิดของข้อมูลข่าวสารที่ได้รับ
  • รู้จักวิเคราะห์ข่าวสาร สามารถตั้งคำถามและวิเคราะห์ข้อมูลข่าวสารที่ได้รับ รวมทั้งค้นหาทางเลือกอื่น
  • รู้จักใช้ข้อมูล ข่าวสาร เทคโนโลยีให้เป็นประโยชน์ ต่อการดำรงชีวิต

ที่มา : มูลนิธิสดศรี-สฤษดิ์วงศ์

10 ทักษะชีวิตที่วัยรุ่นควรฝึกฝนเพื่อให้โตเป็นผู้ใหญ่ที่มีประสิทธิภาพ

ทักษะชีวิตคือสิ่งที่ “ต้องฝึกฝน”องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้กำหนดทักษะชีวิตไว้ 10 ทักษะ ได้แก่

1.ทักษะการตัดสินใจ (Decision making)

     เป็นความสามารถในการตัดสินใจเกี่ยวกับเรื่องราวต่างๆ ในชีวิตได้อย่างมีระบบ เช่น ถ้าบุคคลสามารถตัดสินใจเกี่ยวกับการกระทำของตนเองที่เกี่ยวกับพฤติกรรมด้านสุขภาพหรือความปลอดภัยในชีวิต โดยประเมินทางเลือกและผลที่ได้จากการตัดสินใจเลือกได้อย่างถูกต้องเหมาะสม ก็จะมีผลต่อการมีสุขภาพที่ดีทั้งร่างกายและจิตใจ
2.ทักษะการแก้ปัญหา (Problem solving) 

   เป็นความสามารถในการจัดการกับปัญหาที่เกิดขึ้นในชีวิตได้อย่างมีระบบ ไม่เกิดความเครียดทั้งทางร่างกายและจิตใจจนอาจลุกลามเป็นปัญหาใหญ่โตเกินแก้ไขได้
3.ทักษะการคิดสร้างสรรค์ (Creative thinking) 

    เป็นความสามารถในทางความคิด ซึ่งจะเป็นส่วนช่วยในการตัดสินใจและแก้ไขปัญหา โดยใช้วิธีการคิดแบบสร้างสรรค์เพื่อค้นหาทางเลือกต่างๆรวมทั้งผลที่จะเกิดขึ้นในแต่ละทางเลือก และสามารถนำประสบการณ์มาปรับใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างเหมาะสม
4.ทักษะการคิดอย่างมีวิจารณญาณ (Critical thinking)

     เป็นความสามารถในการคิดวิเคราะห์ข้อมูลต่างๆ และประเมินปัญหาหรือสถานการณ์ที่อยู่รอบตัวที่มีผลต่อการดำเนินชีวิต ทักษะการคิดอย่างมีวิจารณญาณสามารถช่วยให้วัยรุ่นตระหนักและประเมินผลสิ่งที่จะมีผลกระทบต่อทัศนคติและพฤติกรรมของตนเอง เช่น การรู้จักคุณค่าในตนเอง การจัดการกับความกดดันจากเพื่อนๆ หรือการรับข้อมูลจากสื่อต่างๆ
5.ทักษะการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ (Effective communication) 

      เป็นความสามารถในการใช้คำพูดและท่าทางเพื่อแสดงออกถึงความรู้สึกนึกคิดของตนเองได้อย่างเหมาะสมกับวัฒนธรรมและสถานการณ์ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการแสดงความคิดเห็น การแสดงความต้องการ การแสดงความชื่นชม การขอร้อง การเจรจาต่อรอง การตักเตือน การช่วยเหลือ การปฏิเสธ

6.ทักษะการสร้างสัมพันธภาพระหว่างบุคคล (Interpersonal relationship)

      เป็นความสามารถในการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างกันและกัน สามารถรักษาสัมพันธภาพไว้ได้ยืนยาว
7.ทักษะการตระหนักรู้ในตน (Self-awareness) 

      เป็นความสามารถในการค้นหา รู้จักและเข้าใจตนเอง เช่น รู้ข้อดีข้อด้อยของตนเอง รู้ความต้องการและสิ่งที่ไม่ต้องการของตนเอง ซึ่งจะช่วยให้วัยรุ่นเข้าใจตัวเองเวลาเผชิญกับความเครียดหรือสถานการณ์ต่างๆ และทักษะนี้ยังเป็นพื้นฐานของการพัฒนาทักษะอื่นๆ เช่นการสื่อสาร การสร้างสัมพันธภาพ การตัดสินใจ ความเห็นอกเห็นใจผู้อื่น
8.ทักษะการเข้าใจผู้อื่น (Empathy) 

      เป็นความสามารถในการเข้าใจความเหมือนหรือความแตกต่างระหว่างบุคคลในด้านความสามารถ เพศ วัย ระดับการศึกษา ศาสนา ความเชื่อ สีผิว อาชีพฯลฯ ซึ่งจะช่วยให้สามารถยอมรับบุคคลที่ต่างจากเรา เกิดการช่วยเหลือบุคคลที่ด้อยกว่า หรือได้รับความเดือดร้อน
9.ทักษะการจัดการกับอารมณ์ (Coping with emotion) 

       เป็นความสามารถในการรับรู้อารมณ์ของตนเองและผู้อื่น รู้ว่าอารมณ์มีผลต่อการแสดงพฤติกรรมอย่างไร รู้วิธีการจัดการกับอารมณ์โกรธและความโศกเศร้า ที่ส่งผลทางลบต่อร่างกายและจิตใจได้อย่างเหมาะสม
10.ทักษะการจัดการกับความเครียด (Coping with stress) 

       เป็นความสามารถในการรับรู้ถึงสาเหตุของความเครียด รู้วิธีผ่อนคลายความเครียด และแนวทางในการควบคุมระดับความเครียดเพื่อให้เกิดพฤติกรรมในทางที่ถูกต้องเหมาะสมและไม่เกิดปัญหาด้านสุขภาพ

ทักษะชีวิตทั้ง 10 ทักษะนี้ไม่สามารถเกิดขึ้นเองได้ ต้องอาศัยการฝึกฝน ซึ่งการจะเป็นวัยรุ่นที่พร้อมเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงได้อย่างมีความสุขและเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณลักษณะที่ดีนั้นต้องฝึกตนเองให้มีจุดแข็งในด้านทักษะการวิเคราะห์ การตัดสินใจ และการปฏิบัติตนที่เหมาะสม รู้จักที่จะอยู่ร่วมกับผู้อื่นที่แตกต่างจากตนเอง และพร้อมที่เผชิญหน้าและแก้ไขปัญหาอุปสรรคต่างๆ ที่เกิดขึ้น อีกทั้งมีความพร้อมที่จะจัดการกับชีวิตของตนเอง

วัยรุ่นจะฝึกทักษะชีวิตได้อย่างไร

ฝึกทักษะการตัดสินใจ (Decision making)
สรุปประเด็นปัญหา
> จัดการกับความรู้สึกของตนเอง (ใช้เหตุผลไม่ใช้อารมณ์)
> ไม่ควรรับข้อมูลมากเกินไป (พิจารณารับข้อมูลที่สำคัญ)
> พิจารณาทางเลือกหลายๆ ทาง
> คำนึงถึงผลดี  ผลเสีย
> ตัดสินใจเลือกว่าจะเลือกแบบใด

ฝึกทักษะการแก้ปัญหา (Problem solving)
กำหนดปัญหาที่ชัดเจน (ปัญหาที่แท้จริงคืออะไร)
> กำหนดเป้าหมาย (ต้องการทำอะไรให้สำเร็จ ต้องการค้นพบอะไร)
> รวบรวมข้อมูล ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับปัญหาให้ได้มากที่สุด
> วิเคราะห์ข้อมูล
> หาวิธีแก้ไขที่เป็นไปได้
> ประเมินวิธีแก้ปัญหาและเลือกว่าจะใช้วิธีใด
> ทำตามแผนที่วางไว้
> ประเมินผลลัพธ์
> ปรับวิธีการแก้ปัญหา (ถ้าปัญหายังไม่คลี่คลาย)

ฝึกทักษะการคิดสร้างสรรค์ (Creative  thinking)
อ่านให้เยอะ
> ร่วมมือกับผู้อื่นที่เข้าใจปัญหาหรือสิ่งที่เราอยากทำ
> คุยกับผู้คนที่แตกต่างจากเรา
> ยอมรับและเรียนรู้จากความล้มเหลว
> รู้จักทำแผนที่ความคิด (Mind map)
> พาตัวเองออกไป “นอกกรอบความคิดเดิมๆ” เริ่ม ลงมือทาสิ่งใหม่ๆ

ฝึกทักษะการคิดอย่างมีวิจารณญาณ (Critical thinking)
รู้จักตั้งคำถาม
> ไม่ควรเชื่อข้อมูลจนกว่าจะได้วิเคราะห์ด้วยตนเอง
> รู้จักคิดคาดการณ์ล่วงหน้า
> เอาตัวเองเข้าไปอยู่ในบทบาทของผู้อื่น (เอาใจเขามาใส่ใจเรา)
> แบ่งเวลาอย่างน้อยวันละ 30 นาที เพื่อทากิจกรรมที่ช่วยพัฒนาสมอง

ฝึกทักษะการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ (Effective communication)
เข้าใจว่าการสื่อสารคืออะไร (คือกระบวนการถ่ายทอดสัญญาณ/ข้อความ ระหว่างผู้ส่งสารกับผู้รับสารผ่านวิธีการต่างๆ)
> กล้าพูดในสิ่งที่ตัวเองคิด
> สบตาผู้รับสาร
> แสดงทัศนคติหรือมุมมองที่เป็นประโยชน์
> รู้จักที่จะตั้งใจฟัง
> พูดชัดถ้อยชัดคำและใช้ภาษาถูกต้อง

ฝึกทักษะการสร้างสัมพันธภาพระหว่างบุคคล (Interpersonal relationship)
ใส่ใจเอาใจใส่ผู้อื่น
> นับถือผู้อื่น นับถือตนเอง
> มีความไว้วางใจซึ่งกันและกัน
> มีความยืดหยุ่น
> ร่วมแบ่งปันประสบการณ์ความคิด ความรู้สึก

ฝึกทักษะการตระหนักรู้ในตน  (Self-awareness)
รู้เท่าทันอารมณ์ของตนเอง
> ไม่บิดเบือนความรู้สึกของตนเอง (โกรธ ไม่ชอบ อิจฉา)
> ให้ เวลากับตัวเองในการพัฒนาอารมณ์
> รู้ข้อดี ข้อด้อยของตนเอง ยอมรับข้อด้อยและพร้อมจะพัฒนา
> เรียนรู้ที่จะรู้จักตนเองตามความเป็นจริงที่เป็น

ฝึกทักษะการเข้าใจผู้อื่น (Empathy)
หยุดคิดว่าเราเข้าใจทุกคนเป็นอย่างดี
> นิ่งเพื่อรู้จักที่จะฟังผู้อื่นอย่างตั้งใจ
> ถามเพื่อต้องการที่จะทำความเข้าใจเพิ่มเติม
> จับใจความเพื่อให้เข้าใจตรงกัน
> แบ่งเวลา พูดคุย เปิดประสบการณ์กับคนวัยต่างๆ หรือคนที่แตกต่างจากเรา

ฝึกทักษะการจัดการกับอารมณ์ (Coping with emotion)
เมื่อกำลังมีความรู้สึกในทางลบให้หยุดสิ่งที่กำลังทำอยู่และอยู่กับปัจจุบัน
> หายใจลึกๆ
> ยิ้ม
> หยุดคิดว่า “ไม่มีอะไรจะแย่ไปกว่านี้อีกแล้ว” เพราะจะยิ่งทำให้ความคิดในทางลบยากเกินกว่าจะควบคุม
> หยุดคิดแบบเหมารวมว่า “มันจะต้องเป็นแบบนั้นแน่นอน”
> ฝึกที่จะรักตัวเองให้มากๆ หยุดคิดว่าความสาเร็จคือคำว่าชนะ
> มีเมตตาต่อตัวเอง เข้าใจว่าความเจ็บปวดและความทรมานเป็นสิ่งที่ทุกคนต้องเผชิญ
> ฝึกมีสติอยู่กับปัจจุบัน
> จินตนาการถึงอนาคตที่เราจะสามารถทำมันให้ดีที่สุด เพื่อเพิ่มความรู้สึกทางบวกให้กับตัวเอง

ฝึกทักษะการจัดการกับความเครียด (Coping with stress)
หาสาเหตุของความเครียด
> สำรวจความถี่ของความเครียดว่าเกิดขึ้นบ่อยแค่ไหน  สถานการณ์ใดที่ทำให้เกิดความเครียด
> จัดอันดับความเครียดที่ส่งกระทบกับเรามากที่สุด
> วางแผนเพื่อขจัดความเครียด
> เผชิญหน้ากับเหตุการณ์ที่ทำให้กังวล
> ขอความช่วยเหลือจากคนรอบข้าง
> หาเวลาพักผ่อน

วัยรุ่นในศตวรรษที่ 21 นี้ คงไม่สามารถหลีกเลี่ยงการเปลี่ยนแปลงในด้านต่างๆ ที่เป็นไปอย่างรวดเร็วได้ เพราะฉะนั้นการฝึกฝนให้ตนเอง มีภูมิคุ้มกันย่อมส่งผลให้วัยรุ่นยุคนี้สามารถอยู่ใน ความสุขและสามารถพัฒนาตัวเองให้ก้าวไปสู่ยุคสมัยแห่งเทคโนโลยีและนวัตกรรม ทักษะชีวิตไม่ใช่เรื่องยากที่วัยรุ่นจะฝึกฝน เพียงแต่เราต้องเชื่อว่าทักษะชีวิตมีประโยชน์กับเรา และใช้เวลาในการพัฒนาทักษะ ต่างๆ ให้กลายเป็นจุดแข็ง และพยายามที่จะใช้ทักษะต่างๆ อย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้เราสามารถรับมือกับทุกสถานการณ์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

 ที่มา : https://www.whiteswanfoundation.org/

https://th.wikihow.com